03Ιουλ2018

logiadis papadaki

Συνέντευξη της Ζωής Παπαδάκη με τον Μίλτο Λογιάδη

Αγαπητέ Μίλτο. Σε καλωσορίζουμε για μια ακόμα φορά στο Ηράκλειο, με αφορμή τη συναυλία της Συμφωνικής Ορχήστρας Νέων Κρήτης του Δήμου Ηρακλείου που θα διευθύνεις την Τρίτη, 3 Ιουλίου, στο κηποθέατρο Νίκος Καζαντζάκης, με έργα Μάνου Χατζιδάκι. Μίλησέ μας για την πορεία της ορχήστρας αυτής, που διανύει σταθερά τον τρίτο χρόνο λειτουργίας της.

O τρόπος, με τον οποίο δουλεύουμε, σου είναι οικείος, δηλαδή γνωρίζεις ότι υπάρχει μία ομάδα από κάποιους, ας πούμε υπεύθυνους, όπως είναι υπεύθυνος κρουστών, χάλκινων, ξύλινων και έχουμε και μεμονωμένους δασκάλους, οι οποίοι εργάζονται και στο ωδείο και ενισχύουν την όλη προσπάθεια.

Μας έχει βοηθήσει πάρα πολύ ο Γιώργος ο Τσαγκαράκης βέβαια, ο οποίος είναι από τους λίγους ανθρώπους που έχω συναντήσει, που χωρίς να είναι γνώστης του αντικειμένου, το έχει πιστέψει και το έχει στηρίξει τρομερά. Χωρίς να είναι γνώστης του αντικειμένου, αφού δεν είναι μουσικός, ούτε γνωρίζει  την κλασική μουσική, γνωρίζει την αναγκαιότητα της ύπαρξης μιας ορχήστρας, γνωρίζει τι καλό μπορεί να κάνει στον κόσμο και στην κοινωνία, αλλά και ιδιαίτερα στα νέα παιδιά, γιατί όπως γνωρίζει και εκείνος και όλοι μας, η ορχήστρα δεν σε μαθαίνει μόνο να παίζεις μουσική με τον άλλο, σε μαθαίνει να συμβιώνεις με τον άλλο, να συμμετέχεις σε κοινά πράγματα, να μοιράζεσαι κοινούς σκοπούς. Είναι ουσιαστικά ένα μάθημα συλλογικότητας και ένα μάθημα πολιτισμού σε όλους τους τομείς, να μάθεις να σέβεσαι τον άλλον, να συνυπάρχεις με τον άλλο, να στηρίζεσαι από τον άλλο και να τον στηρίζεις.

Οι μουσικοί με τους οποίους ξεκινήσαμε, όταν ξεκινήσαμε, θελήσαμε να είναι κυρίως παιδιά, αλλά να έχουν τη στήριξη των αρχηγών των ομάδων. Εκπαιδευτές των ομάδων είναι αναγνωρισμένοι καθηγητές – σολίστες των κρατικών ορχηστρών της χώρας μας. Εξάρχων της ορχήστρας ανέλαβε ο καταξιωμένος βιολονίστας και Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου της Μακεδονίας κ. Δημήτρης Χανδράκης και διδάσκοντες οι επίσης αναγνωρισμένοι καθηγητές – σολίστες των κρατικών ορχηστρών της χώρας μας: στα χάλκινα πνευστά ο Βαγγέλης Σκούρας, στα ξύλινα πνευστά ο Όθωνας Γκόγκας, στο βιολί ο Γιώργος Δεμερτζής, στις βιόλες ο Αγκρόν Νταλίπ, στα κλασικά κρουστά ο Σπύρος Λάμπουρας, στο κλαρινέτο ο Κώστας Τζέκος, στο Φαγκότο ο Βασίλης Πριόβολος, στο όμποε η Στέλλα Νικολαΐδου, στο βιολοντσέλο η Σοφία Ευκλείδου, στο Κόντρα Μπάσο ο Γιάννης Πολυχρονάκης, στο Τρομπόνι ο Κολπονδίνος Ανδρέας και στην Τρομπέτα ο Σωκράτης Άνθης οι οποίοι έχουν υπηρετήσει στην Ορχήστρα των Χρωμάτων, στην Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, στην Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, στην Ορχήστρα της ΕΡΤ κ.α.

Στα έγχορδα οι καθηγητές παίζουν με τα παιδιά. Στα πνευστά ξεκινήσαμε έτσι, αλλά τώρα πια έχουν ανεξαρτητοποιηθεί και σχεδόν δεν χρειάζεται να παίζουνε οι καθηγητές βοηθητικά, απλώς παρακολουθούν. Αυτός είναι ο στόχος να φτάσουμε σε ένα σημείο που οι καθηγητές μόνο θα παρακολουθούν και βλέπουμε ότι σιγά-σιγά αυτό γίνεται, το ίδιο και στα κρουστά. Πολύτιμη επίσης για την ορχήστρα είναι η βοήθεια της Ζαμπίας Αγιασώτη.

Αυτή τη στιγμή έχουν γίνει πάρα πολύ μεγάλα βήματα. Όταν ξεκινήσαμε δεν πίστευα ότι θα φτάναμε σε ένα σημείο να παίζουμε έργα δύσκολα του ρεπερτορίου, κλασικά αλλά ακόμα και την Τζοκόντα του Χατζιδάκι που είναι ένα έργο πολύ ευαίσθητο και που έχει άλλες δυσκολίες, και τεχνικές δυσκολίες, αλλά κυρίως έχει μουσικές, εκφραστικές δυσκολίες. Δεν πίστευα ότι θα μπορούσαν να ανταποκριθούν σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα και τόσο όμορφα. Θα το ακούσουν νομίζω και οι ακροατές μας στη συναυλία αυτό. Συνεργαζόμαστε συχνά και με τη νεανική χορωδία του δήμου Ηρακλείου του Γιάννη Ιδομενέως. Όλο αυτό το πράγμα εμένα με συγκινεί πάρα πολύ, θεωρώ ότι είναι από τα ωραιότερα πράγματα που μπορεί κανείς να καταφέρει στη ζωή του. Δεν είναι μεγάλο επίτευγμα να κάνεις μόνο μία μεγάλη καριέρα και να έχεις ένα μεγάλο όνομα, μπορεί να είναι και μεγαλύτερο να φτιάξεις και να εμπνεύσεις νέους ανθρώπους να ακολουθήσουν τη μουσική, να μάθουν αυτά που είπαμε πριν, να μάθουν να συμβιώνουν με τους άλλους αρμονικά, να μάθουν να σέβονται, να έχουνε κουλτούρα, να έχουν πολιτισμό, να αγαπούν τη μουσική, να την ερμηνεύουν. Κάποιοι από αυτούς θα γίνουν και επαγγελματίες μουσικοί, γιατί έχει και τέτοιο υλικό η ορχήστρα μέσα, κάποιους ανθρώπους που είναι πολύ ταλαντούχοι.

Ένα άλλο πράγμα που έχει κερδίσει αυτή η ορχήστρα είναι ότι έφερε κάποια όργανα ίσως για πρώτη φορά στην Κρήτη. Δηλαδή εμείς αυτή τη στιγμή έχουμε τάξη όμποε, τάξη φαγκότου, η οποία στηρίζεται βέβαια στο Δημοτικό Ωδείο αλλά είναι μία τάξη που με αφορμή την ορχήστρα δημιουργήθηκε και η μία και η άλλη. Στην αυριανή συναυλία θα συμμετέχει και μία αρπίστα από την Αθήνα, η οποία είναι 16 χρονών και την επιλέξαμε, γιατί είναι πολύ σπάνιο όργανο η άρπα και δεν υπάρχει στην Κρήτη κανονική μεγάλη άρπα. Βρήκαμε ένα κορίτσι εξαιρετικό, που έδεσε αμέσως με την ορχήστρα και είναι και αυτό ένα ζήτημα που το σκεφτόμαστε πάρα πολύ σοβαρά, να ανοίξουμε κάποια στιγμή με κάποια καθηγήτρια εδώ πέρα ή κάποιον καθηγητή, τάξη άρπας, πάλι μέσα από το ωδείο και αυτό θα λειτουργήσει υποβοηθητικά για την ορχήστρα.

Είμαι πολύ ευχαριστημένος με το πώς πηγαίνουμε και με την άψογη συνεργασία που έχουμε με τους υπόλοιπους καθηγητές. Θέλω να μιλήσω και για την εξαίρετη δουλειά που έχει κάνει ο Δημήτρης ο Χανδράκης, γιατί χωρίς αυτόν δεν θα γινόταν αυτό. Θεωρώ ότι ήταν πολύ καλή επιλογή να έρθει αυτός ο άνθρωπος εδώ, που πέρα από τις περγαμηνές που έχει και τους τίτλους του, πρόσφατα έγινε και αντιπρύτανης, το βασικό είναι ότι ξέρει να διαχειριστεί τα παιδιά, ξέρει να τα διδάσκει, ξέρει να τα οργανώνει, είναι ιδανικός για αυτή τη δουλειά, είναι εξαιρετικός.

Και πολύ αγαπητός στα παιδιά, όπως κι εσύ, άλλωστε.Τα παιδιά σάς θεωρούν σημαντικά πρότυπα για τη ζωή τους. Μας έκανε εντύπωση στο TEDx του Πανεπιστημίου Κρήτης που διέκρινες τον καλό μαέστρο από τον χαρισματικό μαέστρο. Εξήγησέ μας, σε παρακαλώ, ξανά αυτή τη διαφορά.

Μπορεί κανείς να είναι αγαπητός και να μην αποδίδει. Είναι σημαντικό να δημιουργούμε στα παιδιά πρότυπα και όχι μόνο στη μουσική αλλά και στη ζωή τους, στον τρόπο που αντιμετωπίζουν τα πράγματα. Καλή δουλειά μπορεί να κάνει και ένας πολύ αυστηρός άνθρωπος που μαλώνει συνέχεια και παρατηρεί και παρακολουθεί τα πράγματα και τα ελέγχει απόλυτα και δεν αφήνει να του ξεφύγει τίποτα. Αυτός όμως θα λειτουργήσει σε ένα βαθμό, θα έχει ένα χρονικό όριο, γιατί δεν μπορείς με καταπίεση να αντέξεις έναν άνθρωπο δυνάστη συνέχεια επάνω σου. Κάποια στιγμή σπάει και σπάει και ο δεσμός ανάμεσα στους μουσικούς και στον μαέστρο. Εγώ είμαι υπέρ της άποψης ότι ο μαέστρος πρέπει να είναι και λίγο ο εμπνευστής και λίγο η μαμά και ο μπαμπάς και λίγο ο φίλος και λίγο ο αδελφός και λίγο ο εμψυχωτής. Είναι για μένα πιο σημαντικό να κατευθύνεις εκ των έσω εμπνέοντας, παρά να υπαγορεύεις αφ’ υψηλού απ’ έξω. Θεωρώ πολύ σημαντικό να καταλάβει κανείς -και αυτό δεν ισχύει μόνο για τους μαέστρους και για μένα, αλλά ισχύει για οποιονδήποτε ηγείται- ότι άλλο είναι ο ηγέτης και άλλο είναι το αφεντικό. Έχει διαφορά αυτός ο όρος, ο ένας με τον άλλον ή η έννοια του αφεντικού, αυτού που έχει τον απόλυτο έλεγχο, του δικτάτορα αφεντικού. Δεν έχει το ίδιο αποτέλεσμα με αυτόν που λειτουργεί διαφορετικά, έτσι όπως είπα. Κι αυτό ισχύει παντού. Μακάρι να ήταν έτσι όλα μας τα αφεντικά. Και στην πολιτική και παντού.

Η αυριανή συναυλία που περιλαμβάνει τα έργα του Μάνου Χατζιδάκι: «το Χαμόγελο της Τζοκόντα» και αποσπάσματα από τη μουσική που έγραψε για τους «Όρνιθες» και τη θεατρική παράσταση του Θεάτρου Τέχνης, του Καρόλου Κουν, διαισθανόμαστε ότι είναι μια συναυλία με ιδιαίτερο συγκινησιακό φορτίο. Η ίδρυση Συμφωνικής Ορχήστρας Νέων Κρήτης ήταν ένα από τα όνειρα του Μάνου Χατζιδάκι για την πόλη μας και τώρα αυτό το όνειρο πήρε σάρκα και οστά. Η ορχήστρα αυτή μαζί και με τη χορωδία φαίνονται ως οι συνεχιστές αυτού του ονείρου.

Η αυριανή συναυλία για μένα έχει πράγματι έναν ιδιαίτερο συμβολισμό. Όταν ιδρύθηκε η ορχήστρα των χρωμάτων, ιδρύθηκε το ’89, και λειτούργησε ως ιδιωτική ορχήστρα με τον Μάνο Χατζιδάκι στο τιμόνι. Εγώ μπήκα στο παιχνίδι το ’91, με κάλεσε και ήμουνα βοηθός και συνεργάτης του. Το ’94 ο Χατζιδάκις πέθανε και το ’95 ιδρύεται η ορχήστρα των χρωμάτων και η πρώτη συναυλία που κάναμε, ένα χρόνο μετά τον θάνατό του, ήταν αυτή. Ήταν δηλαδή μία συναυλία που το κύριο έργο ήταν «Το χαμόγελο της Τζοκόντα» κι εκεί πρωτοπαίχθηκε το χαμόγελο, γιατί ενώ υπήρχε σε δισκογραφία από την ηχογράφηση του ’65 στη Νέα Υόρκη, δεν είχε παιχτεί ποτέ ζωντανά, μα ποτέ. Ήταν η πρώτη ζωντανή παγκόσμια εκτέλεση του έργου. Κι εκεί μάλιστα δυσκολευτήκαμε πολύ, γιατί δεν υπήρχαν νότες και έγινε ουσιαστικά dictée από την Ειρήνα Καρπούχινα. Βοήθησα κι εγώ σε αυτό, για να μπορέσουμε να κάνουμε την πρώτη εκτέλεση. Ήταν μεγάλη ευθύνη τότε κι ένιωθα κι εγώ αυτό το βάρος της ευθύνης. Είχε πεθάνει ο Μάνος κι έπρεπε να παίξουμε το έργο έτσι ακριβώς όπως είναι. Ήταν μία πάρα πολύ όμορφη συναυλία τότε. Υπάρχει και στο αρχείο της ΕΡΤ μπορεί κανείς να το δει αλλά νομίζω υπάρχει και στο YouTube. Ήταν πολύ συγκινητική αυτή η συναυλία, γιατί ήταν σε ένα Μέγαρο 2.000 θέσεων γεμάτο, με φοβερή συγκίνηση και όταν τελειώσαμε τη συναυλία δεν μας άφηναν να φύγουμε από τη σκηνή. Κάναμε δεν ξέρω κι εγώ πόσα bis. Στον κόσμο έλειπε πάρα πολύ ο Χατζιδάκις, του έλειπε.

Τώρα, τα παιδιά αυτά, μετά από δυόμισι χρόνια, τρία που λειτουργεί η ορχήστρα, μπορούν να παίξουν αυτό το έργο και να το παίξουν με αυτό τον τρόπο που είναι πολύ κοντά σε μία άρτια εκτέλεση, γιατί παρόλο που είναι μικρά παιδιά προσπάθησαν πολύ. Νομίζω ότι έχουμε πλησιάσει πάρα πολύ στο να είμαστε πολύ ικανοποιημένοι από αυτή την εκτέλεση. Μένει να δούμε πώς θα βγει αύριο, πώς θα είναι ο καιρός, τα ηχητικά κι όλα αυτά, γιατί παίζει ρόλο καμιά φορά, στους εξωτερικούς χώρους δεν ακούγονται το ίδιο όπως σε έναν εσωτερικό χώρο. Αλλά έτσι όπως το δουλέψαμε και στην πρόβα ακούγεται πάρα πολύ ωραία και νομίζω ότι θα πάμε πάρα πολύ καλά.

Πρόσφατα η Νεανική Χορωδία του Δήμου Ηρακλείου ταξίδεψε ως τη Ρωσία σε ένα διεθνές χορωδιακό φεστιβάλ, όπου παρουσίασε τη μουσική από τους Όρνιθες και απέσπασε διθυραμβικές κριτικές.

Δεν είναι τυχαίο ότι κι εγώ επέλεξα να συνεργαζόμαστε με τη χορωδία του Δήμου, που διευθύνει ο Γιάννης Ιδομενέως, αν και δεν είναι η μόνη με την οποία συνεργαζόμαστε. Συνεργαζόμαστε με όλες, είμαστε ανοιχτοί στις συνεργασίες. Απλώς ηλικιακά αυτή η χορωδία μάς ταιριάζει, γιατί τα παιδιά έχουν πλέον και δεσμούς μεταξύ τους και είναι διαφορετικό. Είναι μέσα αδέρφια, φίλοι και είναι ωραίο να βλέπεις παιδιά συνομήλικα να κάνουν ένα τέτοιο πράγμα από κοινού. Είναι μια μεγάλη παρέα κι αυτός είναι κι ο ρόλος της, ξαναρχόμαστε πάλι στον αρχικό στόχο της μουσικής που είναι να ενώνει τους ανθρώπους, να τους κάνει να έχουν κοινούς στόχους. Αυτά τα παιδιά μετά θα διδάξουν τα παιδιά τους και πάει λέγοντας, και αυτά τα παιδιά τα έχουμε κερδίσει. Εγώ θεωρώ ότι έχουμε φτιάξει ήδη με αυτό που κάναμε, ακόμα κι αν σταματήσει αύριο η ορχήστρα, έχουμε φτιάξει πολύ καλούς ανθρώπους, μαζί με τη χορωδία, οι οποίοι μετά θα μεταλαμπαδεύσουν αυτή τη γνώση, όχι μόνο της μουσικής αλλά και του τρόπου να συμμετέχεις σε ένα κοινό στόχο, στα παιδιά τους και ούτω καθεξής. Θα αναζητήσουν αργότερα τα παιδιά τους μια ορχήστρα, μία χορωδία, κάποιο σύνολο, για να συμπράττουν. Αυτή είναι η ομορφιά των συνόλων και της ορχηστρικής χορωδιακής μουσικής.

Μπορεί αυτή η ορχήστρα να αποτελέσει φυτώριο και για μια πιο επαγγελματική Συμφωνική Ορχήστρα Κρήτης;

Η ορχήστρα Νέων δεν γίνεται για να καλύψουμε τις ανάγκες ενός Δήμου για μία ορχήστρα. Εγώ πιστεύω ότι και τώρα που ολοκληρώνεται το νέο πολιτιστικό κέντρο, η ανάγκη για μία επαγγελματική ορχήστρα στην Κρήτη θα γίνεται ακόμα μεγαλύτερη. Δεν είναι ανάγκη κανείς να φτιάξει με τη μία, μία μεγάλη Συμφωνική Ορχήστρα, θα ‘τανε και δυσβάσταχτο οικονομικά, αλλά θα μπορούσε κανείς να κάνει μια διευρυμένη καμεράτα και να έχει μία ορχήστρα δωματίου η οποία να μπορεί να ανταποκριθεί και σε έργα του κλασικού συμφωνικού ρεπερτορίου και σε σκηνικά έργα, όπερες μικρές ενδεχόμενα, δεν θα πάμε αμέσως σε μεγάλες όπερες του Βάγκνερ, αλλά θα μπορούσε να ανταποκριθεί σε Ροσίνι, σε Μότσαρτ, σε τέτοια πράγματα και σε όλα τα Μπαρόκ και ταυτόχρονα θα εξυπηρετεί και τις ανάγκες της παρουσίασης νέων έργων, της σύγχρονης μουσικής. Θα δώσει ζωή στη μουσική της Κρήτης. Αυτό δεν θεωρώ ότι είναι διαφορετικό πολύ από αυτό που κάνουμε εμείς. Απλά αυτό που κάνουμε εμείς είναι ένας, ας το πούμε, προθάλαμος για την επαγγελματική ορχήστρα που θα έπρεπε και αυτή να υπάρχει και θα μπορούσε να δημιουργηθεί και ελπίζουμε ότι κάποια στιγμή θα γίνει. Προθάλαμος και φυτώριο μαζί, γιατί είναι αλλιώς κάποιος να είναι σε μία ορχήστρα νέων και να σκέφτεται ότι: «ωραία τώρα αυτό που κάνω μου αρέσει πολύ, άμα γίνω τόσο καλός, θα μπορώ μετά να συμμετέχω και στο άλλο επαγγελματικά, θα μπορώ να ζήσω από αυτό, άμα φτάσω στο επίπεδο που πρέπει» και θα ‘χει όνειρα, θα ‘χει φιλοδοξίες, οι οποίες θα μπορούν να εκπληρωθούν στον τόπο του, δεν θα χρειάζεται να μεταναστεύσει.

Αυτό είναι πιο εύκολο να γίνει τώρα, γιατί θα υπάρχει το νέο πολιτιστικό, γιατί υπάρχει πείρα από την ορχήστρα νέων έτσι όπως την ξεκινήσαμε, υπάρχει κάποιο υλικό που θα μπορούσε να πάει εκεί, εκείνο που χρειάζεται τώρα είναι να υπάρχει πολιτική βούληση, να υπάρχουν κάποια χρήματα, ενδεχόμενα και από κοινοτικά προγράμματα, άλλα ενδεχόμενα θα μπορούσε να γίνει από τον δήμο ή από τον δήμο και την περιφέρεια από κοινού, γιατί η ορχήστρα αυτή υποθέτω ότι θα έπρεπε να αφορά όλη την Κρήτη. Ο στόχος δεν είναι μόνο να καλύπτει τις ανάγκες των αστικών κέντρων των τριών τεσσάρων πόλεων Το θέμα είναι να πηγαίνει και σε χωριά, να παίζει και στα χωριά, τα χωριά δεν πρέπει να τα υποτιμά κανείς, διψάνε και τα χωριά για να ακούσουν κάτι διαφορετικό.

Ακόμα συζητιέται η συναυλία του περσινού Σεπτέμβρη στη Βιάννο «για τους μικρούς ήρωες». Άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις και η μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος του ’43 τιμήθηκε με τρόπο που τους άξιζε πραγματικά.

Αυτά είναι πολύ ωραία να γίνονται συνέχεια. Θυμάμαι είχα παίξει στη Ρόκκα Κισσάμου Χανίων πριν μερικά χρόνια. Ήταν πολύ όμορφα. Αυτό να μπορεί να γίνεται, όχι μόνο επειδή υπάρχει μία ορχήστρα ή γιατί το οργανώνει κάποιος σύλλογος και μια ορχήστρα να παίζει από δω κι από κει, αυτό μπορεί να γίνει συντεταγμένα, γιατί μια ορχήστρα έχει καθήκον να το κάνει και να παίζει συγκεκριμένες παραστάσεις. Μπορεί αυτό το εγχείρημα να αλλάξει τελείως την πολιτιστική ζωή της Κρήτης. Η Κρήτη έχει μουσική παράδοση και έχει μουσικά ταλέντα, πάντα είχε. Δεν είναι μόνο στην παραδοσιακή μουσική τα ταλέντα, παντού είναι. Κι ο Χατζιδάκις έχει κρητική ρίζα κι ο Θεοδωράκης έχει κρητική ρίζα και πολύς κόσμος είναι Κρητικός κι εγώ είμαι Κρητικός και δεν σημαίνει ότι υποτιμούμε τη δημοτική κρητική μουσική. Το αντίθετο μάλιστα. Απλώς υπάρχει και η κλασική μουσική και στην Κρήτη υπήρχαν παλιότερα τέτοιες δυνατότητες.

Υπάρχει πιστεύετε η πιθανότητα να δημιουργηθεί μια πανεπιστημιακή μουσική σχολή στην Κρήτη;

Πολύ εύκολα θα μπορούσε να γίνει και μάλιστα θα μπορούσε να γίνει και αύριο, αν αποφάσισε το Πανεπιστήμιο της Κρήτης να εντάξει μία σχολή, ένα τμήμα μάλλον μουσικών σπουδών στα πρότυπα του Ιονίου Πανεπιστημίου ή του Πανεπιστημίου Μακεδονίας που είναι τμήματα πρακτικά, δεν είναι μόνο θεωρητικά μουσικολογικά, τότε το όνειρο του Χατζιδάκι για μία Μουσική Ακαδημία θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα. Αυτό συνδέεται και με αυτά που είπα, γιατί ένα τέτοιο τμήμα φέρνει και παιδιά φοιτητές σε πολύ ψηλό επίπεδο, τα οποία μπορούν και να βοηθήσουν την ορχήστρα νέων, αλλά και να στελεχώσουν την ορχήστρα των ενηλίκων, την επαγγελματική και πέρα από αυτό αλλάζει η μουσική ζωή του τόπου. Εγώ δουλεύω στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας από το 2002 και βλέπω ότι στην Κέρκυρα π.χ. ένα τμήμα μουσικών σπουδών έχει κάνει μεγάλη διαφορά, σε ένα τόπο, όπου ούτως ή άλλως είχε μουσική παράδοση, έχει βοηθήσει ακόμα περισσότερο. Πόσο μάλλον στην Κρήτη, όπου αυτού του είδους η μουσική παράδοση δεν είναι τόσο μεγάλη όσο στην Κέρκυρα. Εδώ πιστεύω ότι θα έχουμε φοβερά αποτελέσματα.

Επίσης αυτό μπορεί να συμβεί, γιατί υπάρχει η υποδομή των Μουσικών Γυμνασίων. Άρα βλέπουμε ότι μπορεί κανείς να φτιάξει μία τέτοια εκπαιδευτική αυτοτέλεια στην Κρήτη, όπου κάποιος από μικρό παιδί μπορεί να σπουδάζει και μάλιστα δωρεάν και να φτάσει σε ένα σημείο να γίνει επαγγελματίας χωρίς να πληρώνει λεφτά, γιατί όλα αυτά θα τα παρέχει η δωρεάν δημόσια παιδεία, μουσικό γυμνάσιο, μουσικό πανεπιστήμιο, δημοτική ορχήστρα νέων, χορωδία, περιφερειακή ορχήστρα ενηλίκων. Όταν χτίζει κάποιος κάτι, να μην το χτίζει μόνος του, να σκέφτεται το περιβάλλον γύρω του και να το χτίζει έτσι ώστε να έχει ρίζες. Αν δεν φτιάξουμε ρίζες, αυτό δεν θα κάνει καρπούς. Και αυτό που κάνουμε εμείς με την ορχήστρα νέων, δεν είναι τελείως το «κάτω κάτω». Το πιο «Κάτω» (χαμηλότερη εκπαιδευτική μουσική βαθμίδα) θα έπρεπε να είναι τα μουσικά δημοτικά και μετά τα μουσικά γυμνάσια. Αυτό είναι το σωστό και το έχω πει πολλές φορές και στο Υπουργείο, όταν ήμουνα πρόεδρος στην καλλιτεχνική επιτροπή για τα μουσικά γυμνάσια, ότι κανονικά δεν θα έπρεπε να ξεκινούν τα μουσικά γυμνάσια από την πρώτη γυμνασίου, πρέπει να είναι τουλάχιστον από την τετάρτη δημοτικού, να ξεκινάει να είναι, ας το πούμε, Μουσικό Δημοτικό, και τις τελευταίες τάξεις και μετά θα συνεχίζει το Μουσικό Γυμνάσιο.

Γιατί όλα τα μουσικοπαιδαγωγικά συστήματα απευθύνονται σε μικρότερες ηλικίες από το γυμνάσιο. Στο Kodály ή στο Orff ξεκινούν από μικρές ηλικίες. Δεν ξεκινάς να ασχολείσαι με τη μουσική από το γυμνάσιο. Και τι άλλο καλό κάνει; Αν υπήρχαν από την τετάρτη δημοτικού αυτά, θα είχες τρεις τάξεις Τετάρτη, Πέμπτη, Έκτη, Πρώτη, Δευτέρα, Τρίτη Γυμνασίου, Πρώτη, Δευτέρα, Τρίτη Λυκείου. Θα είχες 9 χρόνια μουσικής που, αν το παιδί επέλεγε να κάνει ένα όργανο, θα μπορούσε να τελειώσει κατωτέρα, μέση, ανωτέρα και να συμβαδίζουν τα μουσικά γυμνάσια με τα ωδεία και να έχουν κοινά εθνικά διπλώματα, όπου κανείς να τελειώνει και να παίρνει το εθνικό δίπλωμα, το οποίο να του δίνει τη δυνατότητα μετά να μπει στα πανεπιστήμια. Όλα μπορεί να τα φτιάξει η πολιτεία, αν θέλει, και να έχεις μία μουσική εκπαίδευση που να ξεκινάει με βαθιές ρίζες και να τελειώνει πολύ ψηλά, σε μία επαγγελματική ορχήστρα επιπέδου. Δεν λέω κάτι περίεργο, το καταλαβαίνεις.

Απόλυτα το καταλαβαίνω, γιατί υπήρξαν πολλές γενιές παιδιών που δεν προχώρησαν στη μουσική λόγω της έλλειψης όλων αυτών των αυτονόητων δομών.

Το πρόβλημα ξέρεις ποιο είναι; Ότι χρειάζεται πολιτικούς και ανθρώπους που είναι στα πράγματα, στη λήψη των αποφάσεων. Δεν είναι πάντα πολιτικοί, καμιά φορά μπορεί να είναι και παράγοντες, να το πω έτσι, οι οποίοι να έχουν τέτοιο όραμα και να μην σκέφτονται το δικό τους «μαγαζάκι». Δηλαδή όταν κανείς σκέφτεται έτσι: «εγώ το πανεπιστήμιό μου να το προστατεύσω» ή «εγώ το μουσικό γυμνάσιό μου να το προστατεύσω» ή «εγώ την ορχήστρα μου να την προστατεύσω» και δεν σκέφτονται συνολικά πώς μπορούμε όλα αυτά να τα κάνουμε να ρέουν το ένα μέσα στο άλλο για να έχει ζωή και το πανεπιστήμιο, για να έχει ζωή και το μουσικό γυμνάσιο, για να έχει ζωή η ορχήστρα, γιατί μόνο έτσι μπορούν να λειτουργήσουν.

Φαντάζομαι κι από τη θέση που έχετε στο Μέγαρο και με τις επαφές σας στο Υπουργείο Πολιτισμού και Παιδείας, έχετε προσπαθήσει για όλα αυτά.

Ναι έχω επαφές, τα έχω πει. Και τι μ’ αυτό; Αυτό θέλει πραγματικά κάποιος να το πονάει και να θέλει να γίνει. Να το πονάει. Δυστυχώς, μέχρι στιγμής δεν έχω εισακουστεί. Και δεν έχω εισακουστεί μόνο τώρα, πολλά χρόνια δεν έχω εισακουστεί. Δεν τα έχω πει τώρα μόνο, είναι και άλλες κυβερνήσεις που περάσανε και πάλι γινόντουσαν, θυμάμαι επιτροπές στις οποίες συμμετείχα, και πάλι τίποτα. Γιατί γίνονται όλα αυτά; Επειδή η μουσική εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι χωρισμένη σε Υπουργείο Παιδείας και σε Υπουργείο Πολιτισμού, τα ωδεία είναι στο Υπουργείο Πολιτισμού, τα μουσικά γυμνάσια και τα πανεπιστήμια στο Υπουργείο Παιδείας. Αυτό πρέπει να τελειώνει. Μπορούν κάλλιστα οι υπάλληλοι που ασχολούνται στο Υπουργείο Πολιτισμού με θέματα μουσικών ωδείων, να ανήκουν στο Υπουργείο Παιδείας. Αυτό γίνεται αυτόματα με μία υπουργική απόφαση, με μια κοινή υπουργική απόφαση (ΚΥΑ) και τελειώνει. Οι ίδιοι άνθρωποι θα ασχολούνται, τίποτα δεν αλλάζει. Οι ίδιοι άνθρωποι απλώς θα υπάγονται σε άλλο Υπουργείο και έτσι αρκεί πια ο Υπουργός Παιδείας για να τα ενώσει όλα. Δεν χρειάζεται πια να συνεννοούνται με ΚΥΑ.

Ας ελπίσουμε ότι στα επόμενα χρόνια μπορεί να γίνει αυτό.

Ξέρεις, μόνο αν γίνει ένας Υπουργός Παιδείας μουσικός και ένας Υπουργός Πολιτισμού μουσικός, θα γίνει. Δυστυχώς.

Όπως μας είπε ο κ. Δεμερτζής στη συνέντευξή του, όταν ήταν σε μία γερμανική πόλη, το πρώτο βιολί της ορχήστρας ήταν ο δήμαρχος εκείνης της πόλης.

Εκεί είναι άλλη κουλτούρα. Εγώ θυμάμαι τον καγκελάριο Σμιτ, ο οποίος τον Σεπτέμβριο στην πρώτη συνεδρίαση του κοινοβουλίου, έπαιξε ρεσιτάλ πιάνου, γιατί ήταν πιανίστας. Έκανε ρεσιτάλ πιάνου στη βουλή. Εδώ η κουλτούρα μας είναι διαφορετική. Τι λέμε τώρα. Δεν έχει νόημα. Αλλά εγώ δεν θέλω αυτό. Δεν το περιμένω κιόλας αυτό. Έναν Χατζιδάκι να παίξουνε μόνο θα ήταν αρκετό. Κατάλαβες τι εννοώ;

Ας ασχοληθούμε με τα παιδιά. Ας ακούνε τα παιδιά Χατζιδάκι.

Έναν Χατζιδάκι που είναι πάρα πολύ ωραίος. Για μένα είναι εξίσου σημαντικός με την κλασική μουσική και είναι και δικός μας. Δεν νιώθω καθόλου ξένος με τον Μότσαρτ και τον Μπετόβεν, δεν τον θεωρώ καθόλου ξένο, τον θεωρώ δικό μου, όπως αντίστοιχα και οι ξένοι θεωρούν την Ακρόπολη επίτευγμα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, δεν το θεωρούν των Ελλήνων μόνο, και δεν θα ‘πρεπε κιόλας. Δεν είναι εθνικιστικό το θέμα, ένας κοινός πολιτισμός είναι. Εξελισσόμαστε όλοι μαζί, άνθρωποι είμαστε. Εγώ είμαι τελείως διεθνιστής, δεν πιστεύω στα κράτη, δεν πιστεύω στα σύνορα, πιστεύω στο «Imagine» του John Lennon. Κατάλαβες; Αυτό. Εντελώς το πιστεύω.

Ευτυχώς που υπάρχουν φωτισμένοι Δάσκαλοι σαν κι εσάς και που μπορούν να επηρεάσουν τους νέους ανθρώπους και να τους προστατεύσουν. Και η μουσική από μόνη της καλλιεργεί πολλά αισθητήρια.

Καλλιεργεί και ιδιαίτερα, όταν ερμηνεύεις μουσική, γιατί, όταν ερμηνεύεις μουσική, πρέπει να είσαι πολύ ανοιχτός, να μπορείς να μεταδίδεις την ενέργεια αυτή στον άλλον, δεν είναι απλό, δεν είναι απλά εγώ παίζω τις νότες μου. Είναι εγώ εκφράζομαι και προσπαθώ μέσα από τη μουσική που είναι γραμμένη να μεταδώσω κάτι. Θέλει πάρα πολλή σκέψη και συναισθήματα, ταυτόχρονα. Κι αυτό είναι πολύ ωραίο, σε κάνει ανοιχτό και δεν μπορείς να είσαι άνθρωπος παρωπιδικός, όταν θες να ερμηνεύεις και να αγγίξεις την ψυχή των άλλων. Πρέπει και η δική σου ψυχή να είναι ανοιχτή.

Αυτό θέλει ενσυναίσθηση, υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη και η μουσική σίγουρα τα καλλιεργεί, εκτός από τη νοητική νοημοσύνη που καλλιεργεί το σχολείο, ευτυχώς η μουσική, το θέατρο, ο χορός τα καλλιεργούν.

Κι αυτό είναι είναι ένα άλλο θέμα. Θα έπρεπε μουσική, θέατρο, χορός ακόμα και η γυμναστική, εγώ τα θεωρώ πολύ σημαντικά όλα αυτά, όχι δευτερεύοντα. Γιατί είναι δευτερεύοντα; Δεν καταλαβαίνω; Γιατί να είναι πιο πρωτεύον κάτι άλλο; Και στο λέω εγώ που φοιτώ στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο φυσικές επιστήμες, δεν θεωρώ ότι τα μαθηματικά είναι πιο πρωτεύοντα από τη μουσική. Και οι αρχαίοι δεν τα είχαν έτσι. Τα μαθηματικά ανοίγουν το μυαλό και τον τρόπο σκέψης, η μουσική ανοίγει την ψυχή. Είναι άλλα πράγματα. Δεν λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο. Γιατί εμείς τα θεωρούμε ότι είναι δευτερεύοντα. Γιατί; Ποιος ορίζει τι είναι σημαντικό; Ποιος επιβάλλει αυτό το πράγμα; Κάποιοι τεχνοκράτες κακόψυχοι, γιατί δεν τους ενδιέφερε η ψυχή.

Ευχαριστώ θερμά που με τιμήσατε με τη συνέντευξη αυτή.

Εύχομαι κάθε επιτυχία σε σας προσωπικά και στην ευόδωση των στόχων της Συμφωνικής Ορχήστρας Νέων Κρήτης του Δήμου Ηρακλείου.

 Πηγή: Ζωή Παπαδάκη


EU GDPR: Για την εξασφάλιση κορυφαίας εμπειρίας πλοήγησης, το website χρησιμοποιεί cookies. Η πλοήγησή σας στις ιστοσελίδες μας δηλώνει ότι αποδέχεστε τη χρήση των cookies. Μπορείτε να απενεργοποιήσετε τη χρήση των cookies αλλάζοντας τις σχετικές ρυθμίσεις στον browser σας. Μάθετε περισσότερα.
Συμφωνώ Δεν Συμφωνώ